Y Tŷ Gwyn

y Tŷ Gwyn
Math	plasty, adeilad dinesig, atyniad twristaidd, presidential palace
Agoriad swyddogol	1 Tachwedd 1800
Sefydlwyd	18 g (1792–1800) ;
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Cyfadeilad y Tŷ Gwyn
Lleoliad	Northwest
Sir	Washington
Gwlad	UDA
Cyfesurynnau	38.8978°N 77.0367°W
Cod post	20500
Hyd	51.2 metr
Rheolir gan	National Park Service
Arddull pensaernïol	pensaernïaeth neoglasurol
Perchnogaeth	Llywodraeth Ffederal yr Unol Daleithiau, Unol Daleithiau America
Statws treftadaeth	National Historic Landmark, District of Columbia Inventory of Historic Sites
Cost	232,371.83 $ (UDA)
Manylion
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Cartref swyddogol a phrif weithle Arlywydd yr Unol Daleithiau yw'r Tŷ Gwyn (Saesneg: The White House). Lleolir y Tŷ Gwyn yn 1600 Pennsylvania Avenue NW, Washington, DC, ac fe'i cynlluniwyd gan y pensaer Gwyddelig James Hoban.^[1] Mae e wedi bod yn gartref i bob Arlywydd yr Unol Daleithiau heblaw arlywyddiaeth John Adams.

Ym 1814, yn ystod Rhyfel 1812, cyneuwyd y plas gan y Fyddin Brydeinig, yn dinistrio'r tu mewn i'r Tŷ ac yn golosgi llawer o'r tu allan. Dechreuwyd ailadeiladu bron yn syth, a symudodd yr Arlywydd James Monroe i mewn i'r tŷ, roedd yn rhannol wedi'i ailadeiladu ar y pryd, ym mis Hydref 1817. Aeth adeiladu yn bellach gydag ychwanegu Portico'r De ym 1824, a Phortico'r Gogledd ym 1829. Oherwydd nid oedd dim llawer o le ar gael o fewn y plas ei hun, symudodd yr Arlywydd Theodore Roosevelt bron yr holl swyddfeydd gweithio i Adain Chwith yr adeilad ym 1901. Wyth mlynedd yn ddiweddarach, ehangodd yr Arlywydd William Howard Taft yr Adain Chwith, a chreodd y Swyddfa Hirgrwn cyntaf.

Heddiw, mae Cyfadeilad y Tŷ Gwyn yn cynnwys Preswylfa'r Adran Weithredol, yr Adain Chwith, Ystafell y Cabinet, Ystafell Roosevelt, Adain y Dwyrain, ac Adeilad yr Hen Swyddfa'r Gweithredwr, sydd yn gartref i swyddfeydd gweithredol yr Arlywydd ac Is-Lywydd.