Mantell borffor

Oddi ar Wicipedia
Apatura iris
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Animalia
Ffylwm: Arthropoda
Dosbarth: Insecta
Urdd: Lepidoptera
Teulu: Nymphalidae
Genws: Apatura
Rhywogaeth: A. iris
Enw deuenwol
Apatura iris
(Linnaeus, 10fed Rhifyn o: Systema Naturae, 1758)[1]
Cyfystyron
  • Papilio iris Linnaeus, 1758
  • Apatura suspirans (Poda, 1761)
  • Apatura junonia (Borkhausen, 1788)
  • Papilio rubescens Esper, 1781
  • Apatura iris f. jole (Denis & Schiffermüller, 1775)
  • Apatura pallas Leech, 1890
  • Apatura iris f. chrysina Oberthür, 1909
  • Papilio beroe Fabricius, 1793
  • Apatura iris recidiva Stichel, [1909]

Glöyn byw sy'n perthyn i deulu'r Nymphalidae yn urdd y Lepidoptera yw mantell borffor, sy'n enw benywaidd; yr enw lluosog ydy mentyll porffor; yr enw Saesneg yw Purple Emperor, a'r enw gwyddonol yw Apatura iris.[2][3] Mae i'w ganfod yng nghanol Ewrop, Asia, Tsieina a Japan; mae hefyd yn ymweld â de-ddwyrain Lloegr a Threfynwy ar adegau prin.

Dail coed y dderen ydy cynefin y fenyw fel arfer, gan ddod i lawr at lwyni a pherthi isel yn unig i ddodwy. Mae'r gwryw yn eitha tebyg - mae'n treulio'r rhan fwyaf o'i amser yn uchel yn y dail, ond daw i lawr at byllau dŵr i gael diod. Ei waith penna ydy amddiffyn ei diriogaeth. Yn annarferol, nid yw'r glöyn byw hwn yn yfed neithdar blodau; mae'n gloddesta oddi ar chwys pryfaid glas (aphids) neu'n sugno sudd neu sap y dderwen.

Bwyd[golygu | golygu cod]

Prif fwy y siani flewog ydy coed derw, helyg a phoplys.

Isrywogaeth[golygu | golygu cod]

  • Apatura iris iris
  • Apatura iris bieti Oberthür, 1885 (Tibet, gorllewin a chanol Tsieina)
  • Apatura iris xanthina Oberthür, 1909
  • Apatura iris kansuensis O. Bang-Haas, 1933
  • Apatura iris amurensis Stichel, [1909] (Amur, Ussuri)

Cyffredinol[golygu | golygu cod]

Gellir dosbarthu'r pryfaid (neu'r Insecta) sy'n perthyn i'r Urdd a elwir yn Lepidoptera yn ddwy ran: y gloynnod byw a'r gwyfynod. Mae'r dosbarthiad hwn yn cynnyws mwy na 180,000 o rywogaethau mewn tua 128 o deuluoedd.

Wedi deor o'i ŵy mae'r mantell borffor yn lindysyn sy'n bwyta llawer o ddail, ac wedyn mae'n troi i fod yn chwiler. Daw allan o'r chwiler ar ôl rhai wythnosau. Mae pedwar cyfnod yng nghylchred bywyd glöynnod byw a gwyfynod: ŵy, lindysyn, chwiler ac oedolyn.

Gweler hefyd[golygu | golygu cod]

Comin Wikimedia
Comin Wikimedia
Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. Apatura at funet
  2.  Gwefan Cyngor Cefn Gwlad Cymru. Cyngor Cefn Gwlad Cymru. Adalwyd ar 29 Chwefror 2012.
  3. Geiriadur enwau a thermau ar Wefan Llên Natur. Adalwyd 13/12/2012.