Magnus III, brenin Norwy

Oddi ar Wicipedia
Magnus III, brenin Norwy
Ganwyd1073 Edit this on Wikidata
Norwy Edit this on Wikidata
Bu farw24 Awst 1103 Edit this on Wikidata
Afon Quoile Edit this on Wikidata
DinasyddiaethNorwy Edit this on Wikidata
Galwedigaethteyrn Edit this on Wikidata
Swyddteyrn Norwy Edit this on Wikidata
TadOlaf III of Norway Edit this on Wikidata
MamThora Jonsdottir Edit this on Wikidata
PriodMargaret Fredkulla Edit this on Wikidata
PartnerNN, Thora, Sigrid Saxesdatter, NN Edit this on Wikidata
PlantEystein I of Norway, Sigurd the Crusader, Olav Magnusson of Norway, Tora Magnusdatter, Sigurd Slembe, Harald IV o Norwy, Ragnild Magnusdotter Edit this on Wikidata
LlinachHardrada dynasty Edit this on Wikidata
Llongau'r Llychlynwyr viking (o lawysgrif o'r 9fed neu'r 10g)

Roedd Magnus III neu Magnus Olafsson (c.1074 - 1103) yn frenin Norwy o 1093 hyd ei farwolaeth. Fe'i llysenwyd Magnus Droednoeth am iddo fabwysiadu'r kilt Albanaidd yn lle'r trowsus Llychlynaidd traddodiadol.

Roedd Magnus yn un o'r olaf o'r brenhinoedd viking a fentrai ar y môr i geisio cadw gafael Norwy ar ei thiriogaethau lled-annibynnol ym Môr y Gogledd, Iwerddon a'r Môr Celtaidd.

Roedd yn fab i'r brenin Olaf III Haraldsson. Gwnaeth gyfres o gyrchoedd ar Ynysoedd Erch a Shetland (1098-1099). Ar ôl cyrraedd Ynysoedd Erch, anfonodd Paul ac Erlend Thorfinnson (dau o'r dri Iarll yr ynysoedd) i Norwy, a daethon nhw erioed yn ôl. Gosodwyd Sigurd, mab Magnus III yn eu lle. Wedyn aeth eu meibion, Hakon Paulsson, Erland Erlandsson a Magnus Erlendsson (yn ddiweddarach Sant Magnus), yn wystlon ar fordaith ysbeilio efo Magnus III, i Ynysoedd Heledd, Gogledd Iwerddon ac Ynys Manaw, cyn iddyn nhw gyrraedd Ynys Seiriol, lle digwyddodd brwydr Afon Menai yn erbyn y Normaniaid.[1] Dywedir bod Magnus Erlandsson wedi gwrthod cymryd rhan yn y frwydr; arhosodd ar gwch yn canu salmau.[2]

Ysgrifennodd Bjorn Krepphendt, bardd Magnus, cerdd am eu taith ysbeilio trwy'r Ynysoedd Heledd.[3]

Yn ystod y blynyddoedd 1102-1103 arweiniodd ei lynges i ymosod ar Lychlynwyr anheyrngar gorllewin yr Alban ac Iwerddon. Cipiodd Ddulyn a chododd amddiffynfeydd newydd ar Ynys Manaw, ond yn ddiweddarach cafodd ei ladd mewn ysgarmes yn Ulster.

Gruffudd ap Cynan[golygu | golygu cod]

Fe'i gofir yn hanes Cymru am ei berthynas â Gruffudd ap Cynan, brenin Gwynedd. Yn ôl Hanes Gruffudd ap Cynan, daeth Magnus a'i lynges i gynorthwyo Gruffudd mewn brwydr yn erbyn Normaniaid Caer ac Amwythig mewn brwydr ger Afon Menai yn 1098. Lladdodd Magnus Huw iarll Amwythig yn y frwydr:

A trannoeth, nachaf (dyna) trwy weledigaeth Duw llynges frenhinol yn agos yn ddirybudd yn ymddangos... // A'r brenin ei hun, yn ddigyffro o'r cwr blaen i'r llong, a frathws (tarodd) â saeth Hu iarll Amwythig yn ei lygad, ac yntau a ddigwyddws (syrthiodd) o'i ochrwm i'r ddaear yn friwedig ddienaid i-ar ei farch arfog, dan ymffustio yn ei arfau.

Ceir sawl cyfeiriad at ymddangosiad llynges Magnus mewn ffynonellau Norseg a Saesneg Canol hefyd, ond mae'r adroddiadau'n amrywio.

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. Crynodeb Saga Orkneyinga ar wefan archive.org
  2. Gwefan orkneyjar
  3. "Gwefan ivargault.com". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-21. Cyrchwyd 2016-02-10.

Ffynonellau Llychlynaidd[golygu | golygu cod]

Mae'r hanesydd o wlad yr Iâ Snorri Sturluson (1179-1241) yn croniclo bywyd Magnus yn ei lyfr Saga Magnus. Cyfeirir ato mewn sawl cerdd a saga arall yn ogystal, gan gynnwys Saga Orkneyinga