Maenorbŷr

Maenorbŷr

Maenorbŷr
Math	pentref, cymuned
Poblogaeth	1,327
Daearyddiaeth
Sir	Sir Benfro
Gwlad	Cymru
Arwynebedd	1,481.46 ha
Cyfesurynnau	51.6444°N 4.7981°W
Cod SYG	W04000445
Gwleidyddiaeth
AC/au	Samuel Kurtz (Ceidwadwyr)
AS/au	Simon Hart (Ceidwadwr)
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Pentref a chymuned yn Sir Benfro, Cymru, yw Maenorbŷr (Saesneg: Manorbier). Mae'n rhan o Barc Cenedlaethol Arfordir Penfro.

Daw'r enw o "Maenor" (sef Prif lys cantref neu gwmwd) a'r enw Pŷr (Lladin: Poriws) sef sant o'r 6g. Yr un yw tarddiad y gair "Ynys Bŷr". Cafodd Gerallt Gymro ei eni yng Nghastell Maenorbŷr.

Mae rheilffordd yn pasio'n agos i'r pentref: Rheilffordd Gorllewin Cymru a cheir Gorsaf reilffordd Maenorbŷr yno.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Samuel Kurtz (Ceidwadwyr) ac yn Senedd y DU gan Simon Hart (Ceidwadwr).

Hanes

Ceir llawer o olion yn perthyn i'r Oes Efydd gan gynnwys sawl cromlech, carnedd a chaer o ffosydd gwarcheidiol ger yr orsaf reilffordd ac un arall ger "Yr Hen Gastell" sy'n cynnwys olion cytiau llwyfan. Mae yn yr ardal, hefyd, ar ochr ddwyreiniol y pentref, lawer o ffiniau caeau sy'n tarddu'n ôl i'r Oesoedd Canol a chyn hynny o bosib.

Cromlech gerllaw'r pentref.

Trosglwyddwyd llawer o dir yr ardal i farchog Normanaidd o'r enw Odo de Barri, fel gwobr am gynorthwyo'r Saeson i feddiann'r rhan hon o Benfro, ychydig wedi 1003.

Castell mwnt a beili allan o bridd a phren oedd y castell cyntaf yma, gyda waliau cerrig yn cael eu codi tua chanrif yn ddiweddarach. Cafodd Gerallt Gymro ei eni yng Nghastell Maenorbŷr yn 1146, yn fab i William de Barri ac Angharad ferch Nest.

Oriel

• 
  Cromlech
• 
  Yr eglwys
• 
  Y traeth
• 
  Y traeth
• 
  Y Castell
• 
  O fewn y castell

Gweler hefyd

• Penfro (cantref)
• Ynys Bŷr
• Crug Galltbŷr: Crug crwn tua phum milltir i'r gogledd o Arberth

Cyfeiriadau

Trefi a phentrefi Sir Benfro

Dinas
Tyddewi
Trefi
Aberdaugleddau  · Arberth  · Abergwaun  · Cilgerran  · Dinbych-y-pysgod  · Doc Penfro  · Hwlffordd  · Neyland  · Penfro · Wdig
Pentrefi
Aber-bach  · Abercastell  · Abercuch  · Abereiddi  · Aberllydan  · Amroth  · Angle  · Begeli  · Y Beifil  · Blaen-y-ffos  · Boncath  · Bosherston  · Breudeth  · Bridell  · Brynberian  · Burton  · Caeriw  · Camros  · Cas-blaidd  · Cas-fuwch  · Cas-lai  · Cas-mael  · Cas-wis  · Casmorys  · Casnewydd-bach  · Castell Gwalchmai  · Castell-llan  · Castellmartin  · Cilgeti  · Cil-maen  · Clunderwen  · Clydau  · Cold Inn  · Cosheston  · Creseli  · Croes-goch  · Cronwern  · Crymych  · Crynwedd  · Cwm-yr-Eglwys  · Dale  · Dinas  · East Williamston  · Eglwyswen  · Eglwyswrw  · Felindre Farchog  · Felinganol  · Freshwater East  · Freystrop  · Y Garn  · Gumfreston  · Hasguard  · Herbrandston  · Hermon  · Hook  · Hundleton  · Jeffreyston  · Johnston  · Llanbedr Felffre  · Llandudoch  · Llandyfái  · Llandysilio  · Llanddewi Efelffre  · Llanfyrnach  · Llangolman  · Llangwm  · Llanhuadain  · Llanisan-yn-Rhos  · Llanrhian  · Llanstadwel  · Llan-teg  · Llanwnda  · Llanychaer  · Maenclochog  · Maenorbŷr  · Maenordeifi  · Maiden Wells  · Manorowen  · Marloes  · Martletwy  · Mathri  · Y Mot  · Mynachlog-ddu  · Nanhyfer  · Niwgwl  · Nolton  · Parrog  · Penalun  · Pentre Galar  · Pontfadlen  · Pontfaen  · Porth-gain  · Redberth  · Reynalton  · Rhos-y-bwlch  · Rudbaxton  · Rhoscrowdder  · Rhosfarced  · Sain Fflwrens  · Sain Ffrêd  · Saundersfoot  · Scleddau  · Slebets  · Solfach  · Spittal  · Y Stagbwll  · Star  · Stepaside  · Tafarn-sbeit  · Tegryn  · Thornton  · Tiers Cross  · Treamlod  · Trecŵn  · Tredeml  · Trefaser  · Trefdraeth  · Trefelen  · Trefgarn  · Trefin  · Trefwrdan  · Treglarbes  · Tre-groes  · Treletert  · Tremarchog  · Uzmaston  · Waterston  · Yerbeston