Llong ddistryw

Oddi ar Wicipedia
Llong ddistryw
Enghraifft o'r canlynolmath o long Edit this on Wikidata
Mathllong ryfel Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Llong ryfel gyflym sy'n hebrwng llongau eraill i'w hamddiffyn yw llong ddistryw neu ddistrywlong. Yn hanesyddol cawsant eu defnyddio i saethu torpidos, ond erbyn heddiw fe'u defnyddir i hebrwng llongau wyneb môr eraill fel rhan o lynges osgordd, naill ai gyda llongau masnach sy'n hwylio dan warchod neu drwy amgylchynu tasglu llyngesol ac amddiffyn y cludydd awyrennau a'r llongau tirddyfrol.

Yr USS Winston S. Churchill, un o longau distryw Llynges yr Unol Daleithiau yn nosbarth Arleigh Burke

Defnyddiwyd yr enw yn niwedd y 19g i ddisgrifio'r llongau 250-tunnell a adeiladwyd i amddiffyn llongau brwydro rhag cychod torpido. Y cyntaf ohonynt oedd y Destructor a gafodd ei dylunio gan Fernando Villaamil a'i comisiynu gan Lynges Sbaen yn 1887. Mabwysiadwyd y syniad yn fuan gan y Llynges Frenhinol drwy gomisiynu chwe "distrywydd cychod torpido" (torpedo boat destroyer neu TBD) yn nosbarthau'r Daring, Havock, a Ferret. Erbyn dechrau'r 20g, roedd llyngesau'r pwerau mawrion i gyd yn cynnwys llongau distryw.

Datblygodd y ddistrywlong yn ffurf fawr ar y cwch torpido, ac yn y Rhyfel Byd Cyntaf danfonwyd llongau distryw ar y blaen i'r llynges frwydro er mwyn iddynt chwilota, gwthio distrywlongau'r gelyn yn ôl gyda'r gynnau mawr, ac yna saethu torpidos at griwserau a llongau brwydro'r gelyn. Yn ddiweddarach defnyddiwyd llongau tanfor i lansio torpidos, gan ddwyn prif swyddogaeth y llong ddistryw oddi arni. Yn ystod oes newydd rhyfela'r llongau tanfor, addaswyd y llong ddistryw i'w galluogi i hebrwng llongau eraill ar wyneb y môr. Gosodwyd hydroffonau a ffrwydron tanddwr ar longau distryw i'w hamddiffyn rhag ymosodiadau gan longau tanfor. Yn ystod yr Ail Ryfel Byd, daeth arfau gwrthawyrennol a thechnolegau newydd megis radar yn bwysig i amddiffyn rhag ymosodiadau o'r awyr. Cyfranasant hefyd mewn brwydrau ar y môr, yn enwedig rhwng Llynges yr Unol Daleithiau a Llynges Imperialaidd Japan yn y Cefnfor Tawel, drwy ddefnyddio'u torpidos a'u gynnau yn erbyn llongau'r gelyn.

Cyfarperir llongau distryw modern gydag thaflegrynnau a saethir o wyneb y môr i'r awyr, torpidos a saethir at longau tanfor, taflegrynnau a saethir at longau wyneb môr eraill, ac un tyred neu ddau gyda gynnau mawr o galibr 100–130 mm. Mae nifer o longau distryw yn cludo hofrenyddion sy'n chwilota am longau tanfor, ac mae rhai o longau Llynges yr Unol Daleithiau yn gallu saethu taflegrynnau o'r môr at dargedau ar y tir.[1] Yn gyffredinol, mae'r llong ddistryw fodern yn dadleoli 5000–10 000 o dunelli, yn teithio ar fuanedd o 30 not neu'n gyflymach, ac yn cludo rhyw 300–400 o griw.

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. William M. McBride, "Destroyers and Destroyer Escorts" yn The Oxford Companion to American Military History (Rhydychen: Gwasg Prifysgol Rhydychen, 2000). Adalwyd ar Encyclopedia.com ar 20 Mawrth 2019.

Darllen pellach[golygu | golygu cod]

  • S. D. Campbell, Tin-Can Canucks: A Century of Canadian Destroyers (Calgary, Alberta: Kay Cee Publications, 2017).
  • Alexander Clarke, Tribals, Battles and Darings: The Genesis of the Modern Destroyer (Barnsley, De Swydd Efrog: Seaforth Publishing, 2021).
  • Maurice Cocker, Royal Navy Destroyers: 1893 to the Present Day (Stroud, Swydd Gaerloyw: The History Press, 2011).
  • Norman Friedman, British Destroyers: From Earliest Days to the Second World War (Barnsley, De Swydd Efrog: Seaforth Publishing, 2009).
  • Norman Friedman, British Destroyers & Frigates: The Second World War and After (Barnsley, De Swydd Efrog: Seaforth Publishing, 2010).
  • Gerhard Koop a Klaus-Peter Schmolke, Die deutschen Zestörer 1935–1945 (Bonn: Bernard & Graefe Verlag, 1995).
  • T. D. Manning, The British Destroyer (Godfrey Cave, 1979)
  • Anthony Preston, Destroyers: An Illustrated History (Parkgate Books, 1998).
  • Robert C. Stern, Destroyer Battles: Epics of Naval Close Combat (Barnsley, De Swydd Efrog: Seaforth Publishing, 2008).
  • M. J. Whitely, German Destroyers of World War Two (Weidenfeld Military, 1991).
  • M. J. Whitely, Destroyers Of World War Two: An International Encyclopedia (Naval Institute Press, 2000).