Horace Charles Jones

Oddi ar Wicipedia
Horace Charles Jones
Ganwyd6 Chwefror 1906 Edit this on Wikidata
Merthyr Tudful Edit this on Wikidata
Bu farw12 Medi 1998 Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru
Galwedigaethbardd Edit this on Wikidata

Bardd o Gymro oedd yn enwog am ei waith gwrth-Gymreig oedd Horace Charles Jones (6 Chwefror 190612 Medi 1998).[1]

Ganwyd Jones ym Merthyr Tudful[1] a bu farw ei dad mewn pwll glo pan oedd Jones yn bum mlwydd oed[2] neu'n 13 mlwydd oed.[1] Gadawodd ysgol yn 12 mlwydd oed ar daerineb ei fam i weithio yn y pyllau glo.[2] Priododd Delia Griffin ym 1928 a chafon nhw un ferch.[1] Erbyn 1950 roedd Jones yn ennill £150 yr wythnos wrth reoli busnes crefftau, ond rhoddodd y gorau i hyn ar ôl deffro yng nghanol nos ac ysgrifennu ei gerdd gyntaf ar gefn pecyn sigarennau, a dechreuodd ei wraig Delia ei gefnogi'n ariannol trwy weithio rhan amser mewn siop pobydd.[2]

Am 45 mlynedd bu Jones yn dosbarthu'i gerddi ar strydoedd Merthyr, ac yn aml yn sefyll ger postyn lamp ym marchnad y dref (yn ôl Jones felly dim ond o un ochr gallai gael ei ymosod arno) yn condemio yr Eglwys yng Nghymru, BBC Cymru, gwleidyddion o Gymry, a sefydliadau, pobl, a thraddodiadau Cymreig eraill. Bu Jones yn ennyn cefnogaeth ar y dechrau gyda'i ddychangerddi yn erbyn cyfreithwyr, heddweision, ynadon, beilïau, comisiynwyr treth, ac aelodau Llafur y cyngor lleol, ond collodd gefnogaeth wrth ddechrau cynnwys traddodiadau Cymreig poblogaidd ymhlith ei dargedau.[2]

Daeth i sylw'r cyhoedd ym 1955 pan gafodd ei daflu allan o'r Eisteddfod Genedlaethol gan Orsedd y Beirdd am ddosbarthu casgliad o'i gerddi dychanol dan yr enw A Dose of Salts oedd yn cynnwys gwirebau megis "The Eisteddfod is a cultural circus where everything is Welsh except the money". Fe brynodd rhai pobl y pamffled am swllt gan gredu taw rhaglen swyddogol yr Eisteddfod ydoedd.[2]

Ar ddiwrnod gêm rygbi ryngwladol ym 1956 dosbarthodd Jones bennill am rygbi Cymreig a honodd am Gymru:

Lost its nerve and found it all
In the blown-up bladder
Of a rubber ball.

O ganlyniad i'r gerdd hon fe gafodd Jones ei gwrdd gan fintai o gefnogwyr rygbi y tu allan i siop cigydd; llwyddodd Jones i ddianc ond o hynny ymlaen bu wastad yn cadw dyrnau haearn yn ei drowsus. Ar achlysur arall fe gafodd Jones ei fwrw'n anymwybodol gan ddyn busnes lleol, a wnaeth yna geisio ei roi ar dân, ond unwaith eto fe ddihangodd.[2]

Ym 1966 cyhoeddodd cyngor Merthyr Tudful gasgliad o waith Jones dan yr enw The Challenger ar gost i'r cyngor o £152 10s. Y diwrnod wedi'r cyhoeddiad fe bregethodd Jones yn erbyn y cyngor am wastraffu arian y trethdalwyr.[2]

Cafodd Jones ddirwy o £2[2] am wrthod llenwi ffurflen ar gyfer Cyfrifiad 1971.[1] Ymddangosodd o flaen y llys mewn gwisg ddu gan ddweud ei fod yn mynychu angladd ar gyfer rhyddid dyn;[2] datganodd i'r llys fod y cyfrifiad yn "ymgais llechwraidd ar [ei] hawliau fel dyn rhydd".[1]

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Stephens, Meic. Obituary: Horace Charles Jones. The Independent (18 Medi 1998).
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 Donaldson, William. Brewer's Rogues, Villains & Eccentrics. Cassell, Llundain (2002). ISBN 0-304-35728-6