Dwyrain Berlin

Oddi ar Wicipedia
Dwyrain Berlin
Mathendid tiriogaethol gweinyddol, dinas fawr, metropolis, tref wedi'i rhannu gan ffin Edit this on Wikidata
LL-Q7913 (ron)-KlaudiuMihaila-Berlinul de Est.wav, De-Ostberlin.ogg Edit this on Wikidata
Poblogaeth1,279,212 Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
  • 1949 Edit this on Wikidata
Cylchfa amserCET Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirBerlin, Gweriniaeth Ddemocrataidd yr Almaen Edit this on Wikidata
GwladGweriniaeth Ddemocrataidd yr Almaen Edit this on Wikidata
Arwynebedd409 km² Edit this on Wikidata
Yn ffinio gydaBrandenburg, Frankfurt (Oder) District, Potsdam District, Gorllewin Berlin Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau52.5186°N 13.4044°E Edit this on Wikidata
Map

Rhan ddwyreiniol dinas Berlin rhwng 1949 a 1990 oedd Dwyrain Berlin a phrifddinas de facto Gweriniaeth Ddemocrataidd yr Almaen. Fe'i sefydlwyd yn 1945 ar ddiwedd yr Ail Ryfel Byd. Olynodd y sector Sofietaidd o Ferlin a sefydlwyd pan feddiannwyd y ddinas gan y Cynghreiriaid yn dilyn diwedd y Rhyfel. Unwyd y sectorau Americanaidd, Prydeinig, a Ffrengig i greu Gorllewin Berlin. Rhannodd Mur Berlin y ddau hanner o'r ddinas o 13 Awst 1961 hyd at 9 Tachwedd 1989. Ni wnaeth Cynghreiriad y Gorllewin gydnabod Dwyrain Berlin fel prifddinas y GDR nac awdurdod y GDR i lywodraethu yno.

Map o'r bedair sector o Ferlin a feddiannwyd, gyda Dwyrain Berlin mewn coch

Sefydlu[golygu | golygu cod]

Ar ôl i Brotocol Llundain yn 1944 gael ei lofnodi ar 12 Medi 1944, penderfynodd yr Unol Daleithiau, y Deyrnas Unedig a'r Undeb Sofietaidd rannu'r Almaen yn dair ardal feddiannaeth (occupation zones) a sefydlu ardal arbennig o Berlin, a feddiannwyd gan y tri Llu'r Cynghreiriaid gyda'i gilydd.

Ym Mai 1945, gosododd yr Undeb Sofietaidd lywodraeth ddinesig ar gyfer y ddinas gyfan a elwir yn "Ynadaeth Berlin Fwyaf" (Magistrate of Greater Berlin), a oedd yn bodoli tan 1947. Ar ôl y rhyfel, gweinyddodd y Lluoedd Cynghreiriol y ddinas gyda'i gilydd o fewn y Cynghreiriad Kommandatura, a wasanaethai fel corff llywodraethu'r ddinas. Fodd bynnag, ym 1948 gadawodd y cynrychiolydd Sofietaidd y Kommandatura a chwalodd y weinyddiaeth yn ystod y misoedd canlynol.

Yn y sector Sofietaidd, sefydlwyd llywodraeth ddinesig ar wahân, a barhaodd i alw ei hun yn "Ynadaeth Berlin Fwyaf".[1]

Pan sefydlwyd Gweriniaeth Ddemocrataidd yr Almaen yn 1949, fe hawliodd yn syth Dwyrain Berlin fel ei phrifddinas - hawliad a gydnabuwyd gan bob gwlad Gomiwnyddol. Ni chafodd ei gynrychiolwyr i Siambr y Bobl mo'u hethol yn uniongyrchol ac nid oedd ganddynt hawliau pleidleisio llawn tan 1981.[2]

Gweler hefyd[golygu | golygu cod]

  • Lilly Becher: un o'r awduron gwrth-Natsïaidd cyntaf i gynhyrchu gwaith dogfennol yn ymwneud ag erledigaeth Iddewon yn yr Almaen Natsïaidd yn ystod y 1930au.
Eginyn erthygl sydd uchod am yr Almaen. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
  1. Knowles, Chris (29 Ionawr 2014). "Germany 1945-1949: a case study in post-conflict reconstruction". History & Policy. History & Policy. Cyrchwyd 19 Gorffennaf 2016.
  2. Berlin seit dem Kriegsende, Helmut Peitsch, Manchester University Press, 1989 tud. 18