Degw
| Degw | |
|---|---|
| |
| Octodon degus | |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Chordata |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Rodentia |
| Teulu: | Octodontidae |
| Genws: | Octodon |
| Rhywogaeth: | O. degus |
| Enw deuenwol | |
| Octodon degus (Molina, 1782) | |
Cnofil o deulu'r Octodontidae sy'n dod o Tsile yw'r Degw (Octodon degus). Fe'i ceir mewn coetir a phrysgwydd ar lethrau gorllewinol yr Andes. Mae'n byw mewn grwpiau mewn tyllau cymunedol. Mae'n bwydo ar laswellt, dail a hadau.
Mae'n cyrraedd hyd o tua 27 cm. Mae ganddo ben mawr, clustiau mawr a chynffon flewog hir. Mae'r ffwr yn frown ar y cefn a gwelw ar y bol.
Defnyddir y Degw mewn ymchwil wyddonol. Mae wedi dod yn boblogaidd fel anifail anwes yn ddiweddar.
Enw[golygu | golygu cod]
Enw arall y degu yw 'brush tailed rat' ac yn hefyd cael ei enwi 'common degu', i'w wahaniaethu oddi wrth eilodau eraill o'r genws Octagon. Mae aelodau eraill hefyd yn cael ei galw 'degu' ond maent yn cael ei gwahaniaethu gan enwau ychwanegol.Mae'r enw "degu" ar ei ben ei hun, fodd bynnag, yn nodi naill ai y Octodon genws neu, yn fwy arferol, O. degus.Degus yn y Caviomorpha parvorder y Hystricognathi infraorder, ynghyd â'r chinchilla a mochyn cwta. Mae'r gair degu yn dod o dewü Mapudungun (llygoden, llygoden fawr).
Disgrifiad[golygu | golygu cod]
Mae'r degu yn cnofil bach gyda hyd corff o 25.0-31.0 centimetr (9.8-12.2 mewn) a phwysau o 170-300 gram (6.0-11 owns).Mae ganddo ffwr felyn-frown uchod a hufennog-melyn isod, gyda melyn o amgylch y llygaid a band oleuach o amgylch y gwddf. Mae ganddo gynffon hir, tennau gyda pen du copog, clustiau dennau-blewog tywyll, a bysedd traed llwyd golau. Mae ei pumed bys troed yn fach a ewin, yn lle crafanc, ar ei troed blaen. Mae ei traed cefn yn bristled. Mae ei dannedd foch yn siap ffigurau o wyth a dyna pam mae'n cael y enw genws 'Octagon'
Ymddygiad cymdeithasol[golygu | golygu cod]
Mae degus yn hynod gydeithasol. Maent yn byw mewn tyllau, a, drwy gloddio gyda'i gilydd, maent yn gallu adeiladu tyllau mwy o faint ac yn fwy cymhleth nag y gallent ar eu pen eu hunain. Mae Degus yn palu a'i gilydd, cydgysylltu eu gweithgareddau, gan ffurfio cadwyni cloddio. Mae Degus fenywaedd yn bwydo plant ei gilydd. Maen nhw'n gwario llawer o amser a'r ddaer, ble maen nhw yn chwilio am bwyd. Wrth chwilio am bwyd mae ei gallu i ganfod ysglafeithwyr yn cael ei gynyddu mewn grwpiau mwy, ac mae pob anifail angen gwario llai o amser yn wyliadwrus. Mae Degus yn arddangos amrywiaeth eang o gechnegau cyfarthrebu.Maent wedi repertoire lleisiol cymhleth sy'n cynnwys hyd at 15 seiniau unigryw, a'r angen ifanc i fod yn gallu clywed galwadau eu mam os yw'r systemau emosiynol yn eu hymennydd yn datblygu yn briodol. Maent yn defnyddio ei wrin i gwneud arogl marc, ac arbrofion wedi ymddangos bod nhw'n ymateb i aroglau marciau eu gilydd, er mewn dynion mae'r hormon testosteron gall newid ei synwyr arogli i ryw raddau.
Mae Degus yn fridwyr tymhorol, y tymor bridio ar gyfer degus gwyllt yn dechrau yn yr hydref Tsile pan fydd tua 12 awr goleuni: 12 awr tywyllwch, gyda chenawon geni yn y gwanwyn cynnar i ganol. Mae Degus fenywod yn feichiog am tua naw deg diwrnod, yn cael cyfnod beichiogrwydd cymharol o hir yn gymharu â eraill nad ydynt yn caviomorph llygod. Mae pwysau menyw feichiog yn amrywio yn ystod yr amser beichiogrwyd yn ôl maent y torllwyth, mae torllwyth yn cynnwys cyfartaledd o chwech chenawon, ond gall y maint amrywio o un neu dau i deuddeg babi.
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- Sharon Chester, A Wildlife Guide to Chile (Llundain: A&C Black, 2008)
- Charles A. Woods, Dawid K. Boraker, "Octodon degus", Mammalian Species 67, ss. 1-5 (1975)
