Charlotte Guest

Charlotte Guest
Ganwyd	Charlotte Bertie  19 Mai 1812  Uffington
Bu farw	15 Ionawr 1895, 1895  Dorset
Man preswyl	Dowlais
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	cyfieithydd, ieithydd, entrepreneur, ysgrifennwr, casglwr celf, masnachwr
Tad	Albemarle Bertie, 9fed Iarll Lindsey
Mam	Charlotte Layard
Priod	John Josiah Guest, Charles Schreiber
Plant	Ivor Bertie Guest, Barwn 1af Wimborne, Montague Guest, Arthur Guest, Thomas Merthyr Guest, Constance Rhiannon Guest, Blanche Vere Guest, Katharine Gwladys Guest, Mary Enid Evelyn Guest, Charlotte Maria Guest, Augustus Frederick Guest

Cyfieithydd a dyddiadur-wraig o dde Cymru oedd yr Arglwyddes Charlotte Guest (19 Mai, 1812 - 15 Ionawr, 1895). Mae hi'n enwog am ei chyfieithiad Saesneg o chwedlau'r Mabinogi a ystyrir yn glasur.

Bywgraffiad

Ganwyd Charlotte yn Uffington, de Lloegr, ym 1812 yn ferch i Albemarle Bertie, Nawfed Iarll Lindsey. Ym 1835, yn 23 oed, priododd Syr Josiah John Guest (1785 - 1852). Roedd John Guest yn un o feistri diwydiannol mwyaf de Cymru ac yn perchen ar weithfeydd haearn Dowlais; roedd y briodas yn achos o "hen arian" yn priodi "arian newydd" yn hytrach na chanlyniad carwriaeth ramantus, ond bwriodd ei hun i'r bywyd Cymraeg dros nos.

Swynwyd Charlotte gan olygfeydd Cymru a gan lenyddiaeth a thraddodiadau'r Cymry eu hunain. Dysgodd y Gymraeg yn ddigon da i'w darllen ac i'w thraddodi i'w deg plentyn (peth anghyffredin iawn i rywun o'i safle cymdeithasol yn yr amser hwnnw).

Gwaith llenyddol

The Mabinogion

Ym 1838, dechreuodd ar y gwaith o gyfieithu chwedlau'r Mabinogi i Saesneg. Cafodd gymorth gan John Jones (Tegid) a Thomas Price (Carnhuanawc) a defnyddiodd gopi llawysgrif o Lyfr Coch Hergest. Rhoddodd y teitl The Mabinogion i'r casgliad o un chwedl ar ddeg ac mae'r enw wedi aros ers hynny (dim ond Pedair Cainc y Mabinogi sy'n dwyn yr enw mewn gwirionedd). Yn ogystal â'r Pedair Cainc, Y Tair Rhamant a'r "chwedlau brodorol", ychwanegodd gyfieithiad o destun diweddar o Hanes Taliesin, sydd ddim yn y Llyfr Coch. Cyhoeddwyd y gwaith mewn tair cyfrol, a oedd yn cynnwys y testunau Cymraeg Canol hefyd, ym 1846 (cafwyd ail argraffiad poblogaidd â darluniau ym 1877, heb y testunau Cymraeg).

Er bod lle i gredu mai caboli cyfieithiadau llythrennol Tegid a Charnhuanawc a wnaeth yn hytrach na chyfieithu'r cyfan ei hun, ac er gwaethaf y ffaith fod gofynion parchusrwydd yn golygu fod ambell olygfa ddigon diniwed yn cael ei gadael allan (o'r Tair Rhamant yn bennaf), mae fersiwn Charlotte Guest o'r hen chwedlau Cymraeg yn cael eu hystyried yn glasur yn yr iaith Saesneg am ei arddull coeth a rhamantus.

Dyddiaduron

Ail-briododd ym 1855 gyda Charles Schreiber, tiwtor ei mab Ivor, gan ddod yn Arglwyddes Charlotte Schreiber. Cyhoeddwyd detholiadau o'i dyddiaduron ar ôl ei marwolaeth. Ynddynt gwelir ei chydymdeimlad diffuant tuag at y gweithwyr diwydiannol yn y de a'i syniadau rhamantus am orffennol Cymru (fel llawer un arall yn ei hoes).

Daeth ei mab Ivor yn Aelod Seneddol dros Poole a Cheltenham cyn priodi Cornelia Spencer Churchill, modryb i Winston.

Llyfryddiaeth

Gwaith Charlotte Guest

• The Mabinogion (3 cyfrol, 1844; ailargraffiad mewn un gyfrol, 1877; sawl argraffiad ers hynny)
• Fans and Leaves (1888-90)
• Playing Cards of various Countries and Ages (1892-95)
• Lady Charlotte Schreiber's Journal (2 gyfrol, 1911). Gol. gan ei mab.
• Lady Charlotte Guest, Extracts from her Journal (2 gyfrol, 1950, 1952). Golygwyd gan Iarll Bessborough)

Darllen pellach

• D. Rhys Phillips, Lady Charlotte Guest and the Mabinogion (1921)